U kent ongetwijfeld de verpakkingsvrije winkel. Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik heb er gemengde gevoelens bij. Deze wijze van verkoop stimuleert een bewuste omgang met producten en probeert duurzame ontwikkeling centraal te stellen. Hierbij wordt echter (impliciet) de aanname gedaan dat verpakkingsvrij altijd beter is, en dat is onjuist.

Verpakkingen zijn een logisch en noodzakelijk gevolg van de wijze waarop wij met elkaar wensen samen te leven. Zonder verpakking geen efficiënte productie en verspreiding van voedsel, zelfs de verpakkingsvrije winkel kan niet zonder enkele (bulk-)verpakkingen. Deze noodzaak lijkt in het publieke debat verloren te gaan. Of het nu gaat om de verpakkingsvrije winkel of zwerfafval, vaak wordt beschuldigend gewezen in de richting van verpakkingen. De verpakking lijkt onterecht het kind van de rekening te worden.

Tegelijkertijd betreft het wel een ondeugend kind als het gaat om duurzame ontwikkeling. Ook de verpakkingswereld is niet vrij van greenwashing, veel verpakkingen lijken gemaakt om er vooral duurzaam uit te zien in plaats van het daadwerkelijk te zijn. Daarnaast helpen loze claims als “100% duurzaam” de goede zaak niet verder. Gelukkig beseffen steeds meer mensen dat dit ongeoorloofde praktijken zijn, dat we niet langer profit belangrijker kunnen vinden dan people en planet en dat de zoektocht naar een daadwerkelijk duurzame samenleving uiterst complex is.

Voor mij staat buiten kijf dat verpakkingen hierin een belangrijke functie blijven spelen. Probeert u zich eens voor te stellen hoe melk zichzelf zou beschermen tijdens transport, of hoe hagelslag effectief gebundeld kan worden zonder verpakking of hoe brood zou informeren over de gebruikte ingrediënten. Inderdaad, dat is welhaast onmogelijk. De crux zit in op welke wijze de verpakking die functies vervult. Hierbij kunnen we de volgende wijze woorden van prof. em. J. M. Kooijman gebruiken als stelregel: “verpakken: niet te veel, niet te weinigh, juist van passe…”[1]